Checklist voor mantelzorgers bij opname in een verpleeghuis

Er kan een moment komen waarop je als mantelzorger de zorg voor je naaste niet meer aankunt. Het lukt je niet om nog meer intensieve zorg te bieden die nodig is. Een opname in een verpleeghuis is dan onvermijdelijk. Dit is een ingrijpende beslissing, omdat je naaste zijn of haar vertrouwde omgeving gaat verlaten. Dit heeft invloed op jullie relatie.

Jij kunt soms last krijgen van schuldgevoelens, omdat je het mantelzorgen niet hebt kunnen volhouden. Het is ook rouwen om het verlies van hoe het is geweest. Ook bij een opname in een verpleeghuis blijf je als mantelzorger een belangrijke rol spelen. Privé gaat er van alles veranderen waar je beiden aan moet wennen. Ook in de administratie moet je een aantal zaken regelen. Deze checklist kan je daarmee op weg helpen.

1. Keuze verpleeghuis

Een verhuizing naar een verpleeghuis is meestal een ingrijpende gebeurtenis. Het is belangrijk om vooraf samen met familieleden of vrienden een aantal verpleeghuizen te bezoeken. Schrijf vooraf op wat je belangrijk vindt voor de toekomstige woonomgeving, zoals bijvoorbeeld:

1. welke zorg kunnen zij je naaste bieden?
2. mogen er huisdieren mee?
3. welke activiteiten worden er georganiseerd?
4. mogen er meubels en persoonlijke bezittingen worden meegenomen?

2. Wat verandert er door een verpleeghuisopname?

• Na opname in een verpleeghuis kun je geen gebruik meer maken van de casemanager dementie. (wie niet Agnes?)
• Wanneer je eerst contact had met het ziekenhuis (geriater, neuroloog), vervalt dit terug op de specialist ouderen van het verpleeghuis. De verantwoording wordt overgenomen door het verpleeghuis.
• De huishoudelijke hulp op naam van degene waarvoor je zorgt komt te vervallen. Zie verder­op in de checklist onder Wmo-voorziening.
• Ging degene waarvoor je zorgt naar de dagbesteding? Dan komt dit door een verpleeg­huisopname te vervallen. Degene waarvoor je zorgt kan naar de activiteiten in het verpleeg­huis.
• De dekking van de zorgverzekering kun je laten veranderen van degene die is opgenomen in een verpleeghuis. Er is alleen een basisverzekering nodig, de aanvullende verzekering kan vervallen.

3. Waar loop je tegenaan als mantelzorger?

Hieronder vind je een aantal persoonlijke ervaringen van mantelzorgers.

• Vroeger was er fysiotherapie en beweging in het verpleeghuis. Dit is minder. Het gaat allemaal buiten je om.
• Het systeem met informatie over de cliënt is belangrijker dan het sociale contact. Je kunt het daar lezen. Sommige afkortingen weet je niet wat dat betekent.
• Als achterblijver heb je, nadat je veel zaken hebt geregeld, een zee van tijd over. Hoe ga je daar mee om?
  Kijk naar de activiteiten die in buurt-, wijk- of dorpshuizen worden georganiseerd. Ook zijn er organisaties in je omgeving die ontmoetingen organiseren.

4. Waar krijg je mee te maken bij een verpleeghuisopname?

• Je hebt tussentijdse gesprekken over degene die is opgenomen in het verpleeghuis met de eerst verantwoordelijke verzorgende (evv’er).
• De centrale(?) mantelzorger of de eerste contactpersoon krijgt 2x per jaar de uitnodiging om samen met de zorgverleners het zorg(leef)plan te bespreken. Je krijgt het zorgplan vooraf ter inzage. Tijdens het gesprek bespreek je dit plan. Daarna krijg je een aangepast zorg­plan ter ondertekening.
• Na het overlijden vindt er nog een nagesprek met de familie plaats om dit af te sluiten.

5. Wat heb je te regelen bij een opname of is goed om aan te denken?

Gemeente

Je kunt de verhuizing gratis doorgeven aan de gemeente. Dit kan vanaf 4 weken voor en tot uiterlijk 5 dagen na de verhuizing. De datum die je op je aangifte als verhuisdatum vermeldt, geldt als de datum van de verhuizing. Als je de verhuizing later dan 5 dagen na de verhuizing doorgeeft, dan wordt de aangiftedatum als verhuisdatum vastgelegd. Je hoeft de verhuizing alleen door te geven aan de gemeente waar je naaste gaat of blijft wonen.

AOW (Algemene OuderdomsWet)

De SVB (Sociale VerzekeringsBank) krijgt bericht als je partner naar een verpleeghuis gaat. Je krijgt een brief toegestuurd over de mogelijkheden als je beiden apart gaat wonen. Je kunt kiezen voor:

• AOW-pensioen voor gehuwden: ieder krijgt 50% van het netto minimumloon.
• AOW-pensioen voor alleenstaande: ieder krijgt 70% van het netto minimumloon.
  Je kiest alleen voor de AOW om voortaan duurzaam gescheiden door het leven te gaan. Er is geen sprake van echtscheiding, want je blijft gewoon getrouwd. Voor de wet blijf je getrouwd of geregistreerd partners.
  Een hogere AOW heeft gevolgen voor: overlijdensuitkering, eigen bijdrage CAK, belastingen (belastingtelefoon 0800-0543), huurtoeslag, zorgtoeslag en aanvullend pensioen. Laat je daarom goed informeren. Wel heb je éénmalig de mogelijkheid om deze keuze terug te draaien. 

Huren

Als je partner verhuist, verandert de gezinssamenstelling. Wanneer je een woning huurt, moet je het volgende regelen.

• Huurtoeslag
  Als je naaste verhuist, krijgt de belastingdienst dit door van de gemeente. Je naaste moet zelf zijn of haar nieuwe adres zo snel mogelijk doorgeven aan de gemeente. De belasting­dienst past dan je toeslagen aan.
  Verhuist je toeslagpartner en stonden er toeslagen op zijn of haar naam? Check dan of je zelf toeslagen kunt aanvragen.
  Voor de huurtoeslag kun je alleen partners zijn als je op hetzelfde adres staat ingeschreven. Bij verpleeghuis­opname van je naaste, telt alleen je eigen inkomen mee voor de huurtoeslag. Hierdoor kan de toeslag veranderen.
• Verhuurder
  Breng de verhuurder op de hoogte dat je naaste is verhuisd.

Koophuis

Als je in een koophuis woont, houd dan rekening met het volgende:

• Als jij blijft wonen in het huis, wordt dit niet gezien als vermogen. Dat is gunstig voor de eigen bijdrage voor de Wlz (Wet langdurige zorg).
• Als het huis wordt verkocht na opname in het verpleeghuis: door de overwaarde heb je meer eigen vermogen. Dat heeft op termijn gevolgen voor de hoogte van de eigen bijdrage voor de Wlz. Pas na twee jaar zal het hogere vermogen leiden tot een hogere eigen bijdrage. Dit komt omdat de eigen bijdrage is gebaseerd op de belastingaangifte van twee kalenderjaren terug.
• Als jij de woning verlaat die nog niet is verkocht dan heeft dit heeft geen invloed op de eigen bijdrage voor de Wlz. Als de woning na twee jaar nog niet is verkocht, dan telt de waarde van de woning mee als vermogen. Dit heeft na vier jaar invloed op de eigen bijdrage voor de Wlz.

Voor meer informatie: www.eigenhuis.nl (zoekgegevens verzorgingshuis en eigen woning).

Zorgtoeslag

De zorgtoeslag verandert niet, want je blijft elkaars partner. Dit wordt aan ieder persoonlijk gestuurd. Let op, als je inkomen omhoog gaat, kan je zorgtoeslag dalen.

Zorgverzekering (aanpassen kan alleen per 1 januari)

Verblijf je in een verpleeghuis (Wlz-instelling) met behandeling en maak je gebruik van:

• wijkverpleging,
• kortdurende opname in een zorginstelling (eerstelijnsverblijf),
• huisartsenzorg,
• mondzorg (tandarts),
• farmacie (apotheek),
• eerstelijns diagnostiek en/of niet persoonsgebonden hulpmiddelen?

Met de Wlz-indicatie stopt de vergoeding voor deze zorg vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). Het verpleeghuis (Wlz-instelling) gaat deze zorg leveren. Dit betekent dat je naaste misschien een andere of geen aanvullende zorgverzekering meer nodig heeft (bijvoorbeeld door de tandartskosten). Op www.zorgwijzer.nl  kun je zorgverzekeringen vergelijken.

Persoonsgebonden budget (Pgb)

Bij opname in een verpleeghuis stopt het persoonsgebonden budget en dus ook je inkomsten voor een deel van de zorg thuis.

Je krijgt daarna meestal geen WW (werkloosheidswet uitkering), omdat je vanuit deze pgb-werkzaamhedengeen rechten opbouwt.

Wmo-voorziening (Wet maatschappelijke ondersteuning)

Krijg jij of je naaste ondersteuning uit de Wmo (bijvoorbeeld huishoudelijke hulp)? Dan is het belangrijk dat jij je gemeente over de Wlz-indicatie (verpleeghuisopname) informeert. Kijk op welke naam de Wmo-voorziening staat: op naam van degene die thuis blijft wonen of op naam van degene die naar een verpleeghuis gaat. De gemeente bekijkt welke gevolgen de verhuizing heeft voor de Wmo-voorziening. Als er nog ondersteuning nodig is voor de thuis­wonende partner, geef dit dan door aan de afdeling Wmo van je gemeente. Als je de AOW voor gehuwden blijft ontvangen, hoef je geen eigen bijdrage meer te betalen voor de hulp of ondersteuning die je krijgt vanuit de Wmo-voorziening. Als jij je laat registreren als duurzaam gescheiden, betaal je wel een eigen bijdrage.

Eigen bijdrage zorgkosten (Wlz/CAK)

Het CAK (Stichting Centraal Administratie Kantoor AWBZ) stelt de hoogte van de eigen bijdrage vast. Dit doet het CAK wanneer de gemeente of zorginstelling het CAK heeft geïn­formeerd over de opname. Daarnaast wordt bij de belastingdienst informatie opgevraagd over het inkomen. Met deze gegevens stelt het CAK het eigen bijdrage vast.

• Je partner woont in een zorginstelling en jij woont thuis: je gaat (of blijft) de lage eigen bijdrage betalen.
• Ben je niet getrouwd of niet geregistreerd partner of je ontvangt een AOW voor onge­huwden? Dan heeft je partner voor de berekening van de eigen bijdrage geen partner en betaalt je partner de hoge eigen bijdrage (op basis van alleen haar of zijn inkomen en vermogen).

Via www.hetcak.nl/zelf-regelen/eigen-bijdrage-rekenhulp kun je de eigen bijdrage berekenen. Hoe hoger het inkomen en vermogen, hoe hoger de eigen bijdrage. Wanneer je getrouwd of geregistreerd partner bent, worden beide inkomens en vermogens opgeteld.

Postadres

Via www.postnl.nl kun je de post laten doorsturen naar het ‘oude’ adres. Hier zijn wel kosten aan verbonden.

Belastingen

Er kunnen ook zaken veranderen op het gebied van je inkomstenbelastingen. Hiervoor is het goed om contact op te nemen met een belastingadviseur of de belastingdienst.

Als je partner wordt opgenomen in een verpleeghuis, blijft je voor de belastingdienst partners. Als jullie gezamenlijk inkomen stijgt omdat je een hogere AOW ontvangt, moet je waarschijnlijk meer belasting betalen. Als jij je laat registreren als duurzaam gescheiden levend, heb je in ieder geval recht op de alleenstaande ouderenkorting. Dit levert je een belastingvoordeel op van 449 euro in 2022.
Let op: om voor deze korting in aanmerking te komen hoef je de AOW-uitkering voor ongehuwden niet aan te vragen. Alleen er recht op hebben is al voldoende.

Abonnementen (opzeggen of ander adres doorgeven)

• Denk aan bijvoorbeeld tijdschriften, kranten enz. die op naam staan van degene die naar een verpleeghuis gaat, maar ook aan digitale abonnementen van apps en dergelijke.
• Als je partner gebruikmaakt van de Valleihopper (taxivervoer binnen de regio) en/of Valys (taxivervoer buiten de regio) kun je hen het nieuwe adres doorgeven via telefoonnummer 0900-5511551 (Valleihopper) of 0900-9630 (Valys).

Verzekeringen aanpassen

Het kan lonend zijn om je verzekeringen te herzien. Denk aan de inboedel-, woonhuis- en aansprakelijkheidsverzekering. Eventueel je reisverzekering en/of rechtsbijstandverzekering. Neem contact op met je verzekeringskantoor en overleg welke verzekeringen aangepast kunnen worden.

Check ook bij het verpleeghuis welke verzekering(en) afgesloten moeten worden. Een inboedel- en aansprakelijkheidsverzekering zijn in de meeste gevallen noodzakelijk.

Gemeente, waterschap en energiebedrijf

De belastingen voor waterschap en energie wordt per aantal inwonende bepaald. Door de verhuizing van je naaste, verbruik je waarschijnlijk minder energie en water. Informeer bij deze instanties.

Reiskosten

Onder bepaalde voorwaarden kun je de gemaakte reiskosten naar het verpleeghuis aftrekken van de belasting als:

• de afstand enkele reis van deur tot deur langer is dan 10 kilometer;
• jullie elkaars huisgenoot zijn tot de opname in het verpleeghuis;
• de reiskosten hoger zijn dan een bepaald minimum bedrag.

Als je met de auto reist mag je € 0,19 per km (prijspeil 2021) aftrekken. Wanneer je reist met het openbaar vervoer of een taxi, dan kun je de werkelijk gemaakte kosten aftrekken.

Dit moet je dan wel kunnen aantonen met vervoersbewijzen, facturen, treinkaartjes of prints van de overzichten van je OV-chipkaart.

Kosten instelling

De kosten voor wonen in een verpleeghuis, eten en drinken en activiteiten, zijn voor rekening van het verpleeghuis. Je partner betaalt zelf de zorgverzekering, kleding, wassen van kleding, kapper en persoonlijke boodschappen.

Inrichting en verzekering

Je partner kan voor eigen rekening vaak de kamer of appartement zelf geheel of gedeeltelijk inrichten. Ook dient je partner zelf te zorgen voor de verzekering van de eigen spullen. Bij sommige verpleeghuizen is het mogelijk om tegen betaling gebruik te maken van een collectieve verzekering van inboedel en aansprakelijkheid.

Huisarts

Meestal neemt de verpleeghuisarts de medische zorg over van de huisarts. Schrijf dan je partner uit bij de huisarts en vraag om een overdracht van het medisch dossier naar het verpleeghuis. Als je partner bij de eigen huisarts wil blijven, kun je bij het verpleeghuis navragen of dit mogelijk is.

Bankmachtiging

Als je partner zijn of haar bankzaken niet meer kan doen, kun je iemand daarvoor machtigen. Informeer bij de bank hoe je dit kunt regelen. Zie hiervoor ook het onderwerp hier direct onder.

Notariële volmacht en levenstestament

Als je partner zelf geen beslissingen meer kan nemen, kan hij of zij bij de notaris vastleggen wie bepaalde zaken mag behartigen.

• Met een losse volmacht kun je specifieke financiële zaken regelen.
• Met een levenstestament heeft je partner vastgelegd wie financiële, medische en persoonlijke zaken mag regelen als hij of zij dit zelf niet meer kan.

Meer informatie vind je op www.notaris.nl.

Mentorschap en bewindvoering

Als je partner al zover is dat hij of zij niet meer zelf kan beslissen (wilsonbekwaam), dan beslist de rechter wie dat mag doen als dat al niet is vastgelegd bij de notaris.

Voor financiële zaken en het vermogen is dat de bewindvoerder.

Voor medische zaken en welzijn is dat een mentor. Dit kan een partner, een familielid of een professionele mentor of bewindvoerder zijn die de rechter aanstelt.

Informatie vind je op www.rechtspraak.nl en www.goedvertegenwoordigd.nl.

Noot:

Stichting Mantelzorgtrefpunt.nl heeft geprobeerd zo volledig mogelijk te zijn in haar informatie over de checklist voor mantelzorgers bij opname in een verpleeghuis. Mochten er zaken ontbreken, dan vernemen wij dat graag van jou. Geef deze wijzigingen door, dan kunnen wij dit in het artikel verwerken.

© oktober 2023 Mantelzorgtrefpunt.nl